Η Κρήτη στην πρώτη θέση της υπερδέσμευσης πόρων – Η αξιοποίηση των χρηματοδοτήσεων του ΕΣΠΑ
Στην κορυφή της αξιοποίησης του ΕΣΠΑ για την περίοδο 2014-2020, αλλά και της απορροφητικότητας βρίσκεται η Κρήτη, φτάνοντας στο 115% των δαπανών και στην υπερδέσμευση κονδυλίων με το τέλος του 2023 που τελειώνουν οι πληρωμές για το ΕΣΠΑ. Η Περιφέρεια Κρήτης έφτασε στην κορυφή της υπερδέσμευσης απορροφώντας 395 εκατομ. ευρώ περίπου, με την στήριξη από την Eυρωπαϊκή Ένωση να ανέρχεται στα 315 εκατομ. ευρώ και το καταχωρημένο ποσοστό δαπανών από την Ε.Ε. στο 99,46% μέχρι τέλος του 2023.
Με βάση τα παραπάνω δεδομένα η Κρήτη βρίσκεται για άλλη μια φορά στην κορυφή του καταλόγου, όπου βρίσκεται και η Στερεά Ελλάδα, η Πελοπόννησος και το Βόρειο Αιγαίο, αλλά με προγράμματα αρκετά μικρότερα κατά 80-150 εκατομ. ευρώ περίπου. Αυτό πρακτικά σημαίνει πως η Κρήτη σταθεροποιείται στην πρώτη θέση της υπερδέσμευσης πόρων. Από μόνο του το στοιχείο αυτό μαρτυρεί πως τα 560 περίπου εκατομ. ευρώ, που θα έχει από την επόμενη περίοδο, θα μπορεί αντίστοιχα να τα καλύψει, με δεδομένη την εμπειρία και την αποτελεσματικότητα που παρουσιάζει στο τωρινό πρόγραμμα, που είναι κατά πολύ μικρότερο από το επόμενο. Όλα βέβαια απομένει να κριθούν στην πράξη.
Σε κάθε περίπτωση στο υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών επικρατεί ικανοποίηση για την αξιοποίηση του ΕΣΠΑ 2014-2020, ειδικά από τη στιγμή που καλύφθηκε χαμένος χρόνος από τα πρώτα χρόνια του προγράμματος και ενώ ο αρχικός προϋπολογισμός του ΕΣΠΑ 2014-202 αυξήθηκε κατά 2 δισ. ευρώ μέσω του προγράμματος REACT-EU.
Το στοίχημα πλέον είναι να αξιοποιηθούν τα συμπεράσματα της προηγούμενης προγραμματικής περιόδου για την καλύτερη εκτέλεση του ΕΣΠΑ 2021-2027. Το θέμα αυτό απασχολεί της Επιτροπές Παρακολούθησης των επιχειρησιακών προγραμμάτων και όπως αναφέρουν αρμόδιες πηγές κάποια από τα «μαθήματα» εφαρμόζονται ήδη στις νέες δράσεις όπως για παράδειγμα οι απαιτήσεις ωριμότητας των επενδυτικών σχεδίων για τις δράσεις στήριξης των νέων μικρομεσαίων επιχειρήσεων που τρέχουν αυτό το διάστημα.
Το αν τελικά πιάσαμε το «απόλυτο 100%» θα το μάθουμε μέσα στους επόμενους μήνες καθώς θα πρέπει να ελεγχθούν οι δαπάνες που υποβλήθηκαν μέχρι το τέλος του 2023 και να γίνουν οι απαραίτητες διορθώσεις από τις υπηρεσίες της Ε.Ε. Για αυτό εξάλλου σε όλες τις προγραμματικές περιόδους στόχος είναι τα προγράμματα να κλείνουν με υπερκάλυψη δαπανών της τάξης του 110% με 115%.
Μεγαλύτερη απορρόφηση των ευρωπαϊκών πόρων θα φέρει και η ενεργοποίηση του μηχανισμού top-up για τις δαπάνες της τελευταίας λογιστικής χρήσης. Πρόκειται για έναν μηχανισμό που επιτρέπει τις πληρωμές των τελευταίων δαπανών με 100% κοινοτική συνδρομή αντί για περίπου 80% που είναι κανονικά ώστε να επιτευχθεί η μεγαλύτερη δυνατή απορρόφηση κονδυλίων από τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. Σχετικές αποφάσεις αναμένονται εντός του Ιανουαρίου από το ευρωπαϊκό συμβούλιο.
Για αυτό το λόγο στον πίνακα που έδωσε στη δημοσιότητα το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών περιλαμβάνονται δύο εκτιμήσεις για το τελικό κλείσιμο των επιχειρησιακών προγραμμάτων του ΕΣΠΑ 2014-2020. Η μια με κάλυψη 100% των τελευταίων δαπανών από κοινοτικά κονδύλια και η άλλη χωρίς, το πρώτο σενάριο είναι και το επικρατέστερο.
Το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ανταγωνιστικότητα, Επιχειρηματικότητα και Καινοτομία» (ΕΠΑνΕΚ) που είναι και η «ναυαρχίδα» του ΕΣΠΑ 2014-2020 με τον μεγαλύτερο με διαφορά από τα υπόλοιπα προϋπολογισμό εμφάνιζε στα τέλη του 2023 απορρόφηση κοινοτικών κονδυλίων 97,4% βάσει των καταχωρημένων δαπανών. Το τελικό κλείσιμο με τις δαπάνες που πραγματοποιήθηκαν έως 31 Δεκεμβρίου 2023 εκτιμάται στο 107,7% με 109,6%.
Αδύναμος κρίκος είναι το δεύτερο μεγαλύτερο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα το «Υποδομές Μεταφορές Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη» (ΥΜΕΠΕΡΑΑ), τα έργα του οποίου αντιμετώπισαν κατά το παρελθόν διάφορα προβλήματα, ειδικά στον Τομέα του Περιβάλλοντος και στα έργα διαχείρισης απορριμμάτων. Μετά από διαχειριστικές ενέργειες και εντάξεις έργων-εξπρές μετά από τις καταστροφικές πλημμύρες του Σεπτεμβρίου το πρόγραμμα αναμένεται να κλείσει στο «επικίνδυνο» 100,6% με 104,7%. Ωστόσο και στην περίπτωση αυτή η Κρήτη πρωτοπορεί έχοντας προωθήσει σημαντικά έργα.
