Ήρθε η ώρα για τον πρώτο Σύμβουλο Εθνικής Ασφαλείας της Ελλάδας…
Η συζήτηση για την ανάγκη σύστασης Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας στην Ελλάδα μετράει αρκετές δεκαετίες. Θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί ότι πλέον στη χώρα έχει διαμορφωθεί ένα κλίμα συναίνεσης, ένα consensus σύμφωνα με τη… διπλωματική ορολογία, αναφορικά με το θέμα. Όλα δείχνουν ότι η ώρα έφτασε, με την ανακοίνωση για την επιλογή της νέας κυβέρνησης για τη θέση Συμβούλου Εθνικής Ασφαλείας (ΣΕΑ) να γίνεται ακόμα και σήμερα Δευτέρα. Αυτό δε σημαίνει ασφαλώς ότι με μια ανακοίνωση η χώρα θα αποκτήσει Συμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας…
Ένα όνομα που σύμφωνα με τις πληροφορίες του DP, συγκεντρώνει όλα τα τυπικά και ουσιαστικά προσόντα για να διαδραματίσει καταλυτικό ρόλο, έτσι ώστε η ανακοίνωση να αποτελέσει χρονικό σημείο – ορόσημο μιας νέας εποχής καλύτερου συντονισμού στα θέματα που συμπεριλαμβάνονται στον ευρύτερο τομέα που αποκαλείται «εθνική ασφάλεια», με το «ασφάλεια» να συμπεριλαμβάνει πολλά περισσότερα από αυτό που έρχεται εκ πρώτης όψεως στο μυαλό καθενός, τη στρατιωτική ισχύ και τις Ένοπλες Δυνάμεις.
Το όνομα έχει κυκλοφορήσει εδώ και μερικές μέρες στα δημοσιογραφικά γραφεία. Δεν έχουμε κανέναν λόγο να το αναφέρουμε επιδιώκοντας τον εντυπωσιασμό και την δήθεν «δημοσιογραφική επιτυχία».
Το θέμα παραείναι ευαίσθητο για να τύχει τέτοιου χειρισμού από έναν ιστοχώρο που υποτίθεται αντιλαμβάνεται αρκετά καλά την ανάγκη αυτοσυγκράτησης και αυτοπεριορισμού σε αυτά τα ζητήματα.
Επίσης, είναι εξαιρετικά σύνηθες στην Ελλάδα της πολιτικής ίντριγκας ως πρακτική, μια δημοσιοποίηση να συνδέεται με προσπάθεια «καψίματος» μιας υποψηφιότητας. Αυτό μπορεί να αποτελεί επιδίωξη όχι απαραίτητα ενός δημοσιογράφου, αλλά και αυτού που ευθύνεται για την αρχική διαρροή. Ο δε δημοσιογράφος μπορεί να προχωρήσει στη δημοσιοποίηση είτε εν γνώσει της επιδίωξης της πηγής, είτε εν αγνοία αυτής.
Στην περίπτωσή μας, όλα δείχνουν ότι πρόκειται για μια απόφαση που δεν ελήφθη την τελευταία στιγμή. Δεν υπήρχε δηλαδή μια «κούρσα» υποψηφίων και διαγκωνισμός για την επικράτηση. Άρα πρόκειται για μια καλά μελετημένη κίνηση, όχι μια κίνηση για βόεμα ενός πολιτικού-κομματικού φίλου, ο οποίος επικράτησε σε μια εσωκομματική… μάχη με άλλους επίδοξους μνηστήρες.
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης όντως φέρεται να εξέτασε μερικές υποψηφιότητες για το πόστο. Είναι απόλυτα λογικό. Και αν δεχθούμε ότι η λίστα των υοψηφίων που περιλαμβάνει και ονόματα τα οποία δεν έχουν βγει στο φως της δημοσιότητας, κυρίως βέβαια προερχόμενα από τις τάξεις των Ενόπλων Δυνάμεων, η επιλογή κάθε άλλο παρά εύκολη ήταν.
Ασφαλώς, μια βασική προϋπόθεση για την επιτυχία του εγχειρήματος είναι – σε πρώτη τουλάχιστον φάση καθώς δεν υφίσταται «θεσμική εμπειρία» από τη λειτουργία Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας στη χώρα – να ταιριάζουν «τα χνώτα» ανάμεσα στον πρωθυπουργό και τον ΣΕΑ. Κι αυτό είναι λογικό να έπαιξε κομβικό ρόλο στην τελική απόφαση.
Εάν επαληθευθεί το όνομα που γνωρίζει εδώ και μερικές ημέρες το DP, συγκεντρώνει και ουσιαστικές, εκτός από τυπικές «αρετές» για να σταδιοδρομήσει με επιτυχία ως ο πρώτος ΣΕΑ της Ελλάδας, ανοίγοντας τον δρόμο, βάζοντας τα θεμέλια για τον θεσμικό εκσυγχρονισμό της χώρας.
Προέρχεται από τις τάξεις του Πολεμικού Ναυτικού. Η παιδεία του είναι απλώς εξαιρετική. Δεν έχει μεγάλο χρονικό διάστημα μακριά από τα καθήκοντά του. Θα μπορούσε κανείς να υποστηρίξει ότι βρίσκεται στο απόγειο της επαγγελματική του ωριμότητας.
Σε όλη τη διάρκεια της καριέρας του, τα ενδιαφέροντά του και η προσπάθεια να κατανοήσει τον πραγματικό ρόλο του στρατιωτικού εργαλείου στις διεθνείς σχέσεις και τα όριά του, ήταν διαρκής. Δε χρειαζόταν κανείς να συζητήσει επί μακρόν μαζί του για να κατανοήσει το εύρος των γνώσεων και την τόλμη υιοθέτησης ακόμα και μιας «αιρετικής» προσέγγισης, είτε ως υπόθεση εργασίας, είτε ως παγιωμένη πεποίθηση.
Άρα έχει τη δυνατότητα μιας ματιάς πολύ διαφορετικής από την αμιγώς – και στενά – στρατιωτική σε όλο το πλέγμα που αφορά στις διεθνείς σχέσεις της χώρας, με ζητούμενο την επαύξηση της εθνικής ισχύος και απόλυτο ελάχιστο… την εθνική ασφάλεια.
Παράλληλα, πάντα παρέμενε «ομαδικός παίκτης», γνωρίζοντας ότι εάν λειτουργείς ως ομάδα, έστω και με συμβιβασμούς, η διόρθωση ενός σφάλματος είναι πολύ ευκολότερη από το να επιβάλεις κίνηση προς τη σωστή – κατά τη γνώμη σου – κατεύθυνση, που όμως θα υπονομευθεί στην πορεία επειδή, πολύ απλά, δεν έχει διαμορφωθεί η κατάλληλη συναίνεση…
ΑΠΟΚΤΑ Η ΕΛΛΑΔΑ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ;
Πάμε όμως και παρακάτω. Αποκτώντας Σύμβουλο Εθνικής Ασφαλείας, σημαίνει ότι η χώρα αποκτά και Συμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας; Η απάντηση είναι ένα απερίφραστο ΟΧΙ.
Σε πρώτη φάση, όλα δείχνουν ότι με την τοποθέτηση ενός επικεφαλής στη γνωστή ως «γραμματεία» του Κυβερνητικού Συμβουλίου Εξωτερικών και Άμυνας (ΚΥΣΕΑ) και πιθανώς μια στοιχειώδης στελέχωσή της, επιδιώκεται να δημιουργηθεί το πρόπλασμα που θα οδηγήσει εν ευθέτω χρόνω στη δημιουργία ενός πραγματικού Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας.
Σε αυτή τη διαδρομή, ο ρόλος της προσωπικότητας θα παίξει κεντρικό ρόλο. Το γιατί είναι αυταπόδεικτο, αν κανείς γνωρίζει έστω και ελάχιστα τον τρόπο με τον οποίο δουλεύουν» τα πράγματα στην Ελλάδα. Στο Δημόσιο. Τις γραφειοκρατικές έριδες. Ποιος θα έχει το… γενικό πρόσταγμα.
Σε μια χώρα όπου είναι σύνηθες «θέαμα» να μην μπορεί να συνεργαστεί το ένα χέρι με το άλλο. Κατά συνέπεια, ποιο θα ήταν το νόημα να ξεκινήσει κανείς φτιάχνοντας μια νέα δομή η οποία θα κατέληγε να ανταγωνίζεται το υπουργείο Εξωτερικών; Μια δομή την οποία θα βλέπει ως «εχθρό» το υπουργείο Εθνικής Άμυνας;
Το αποτέλεσμα θα ήταν το ακριβώς αντίθετο από αυτό που θα προσδοκούσε κανείς να επιτύχει με τη δημιουργία ενός λειτουργικού Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας. Των συμπερασμάτων στα οποία έχουν καταλήξει λαμπρές θεωρητικές μελέτες για την ιδανική δομή και λειτουργία ενός ΣΕΑ για την Ελλάδα.
Ας χτίσουμε πρώτα εμπιστοσύνη, ή έστω έναν λειτουργικό τρόπο συνύπαρξης μεταξύ μας, συλλογικά, όπου όλοι θα διατυπώνουν τεκμηριωμένες απόψεις και στη συνέχεια βλέπουμε τα επόμενα θεσμικά μας βήματα.
Σε αυτό το σημείο υπεισέρχεται η σημασία της προσωπικότητας που αναφέρθηκε παραπάνω. Μπορεί να επιλεγεί ένα πρόσωπο με πλούσια τυπικά προσόντα, σημαντική προϋπηρεσία σε θέσεις ευθύνης, με επαφές και με ικανότητες.
Κυρίως όμως, χρειάζεται ένας άνθρωπος ο οποίος θα έχει την ευρύτητα πνεύματος να κατανοεί τη σημασία ενός εκάστου εκ των εμπλεκομένων χώρων στον τομέα της εθνικής ασφάλειας. Των υπουργείων Εξωτερικών και Εθνικής Άμυνας, της ΕΥΠ, των δομών εσωτερικής ασφάλειας… Δεν μπορεί να είναι «μονοδιάστατος».
Χρειάζεται μια προσωπικότητα που να μπορεί να οικοδομήσει συναινέσεις, ένα πρόσωπο που να μη διστάζει να αντιταχθεί σθεναρά αλλά τεκμηριωμένα εάν διακρίνει σε κάποια θέση που προωθείται οποιαδήποτε συγκεκαλυμμένη επιδίωξη – και δε χρειάζεται προς το παρόν να αναφέρουμε παραδείγματα, έστω θεωρητικά – χρειάζεται ένα πρόσωπο που θα μπορέσει να γίνει κοινά αποδεκτό.
Κοινά αποδεκτό όμως, όχι μόνο διότι θα απολαμβάνει της εμπιστοσύνης του Μεγάρου Μαξίμου, αλλά διότι θα εμπνεύσει το ίδιο το πρόσωπο-ηγέτης σεβασμό. Όχι φόβο, εκτίμηση, να μην πέσει εύκολα θύμα ενδεχόμενης ύπουλης προσπάθειας χειραγώγησης με στόχο μια «γραφειοκρατική συμμαχία».
Πώς θα λειτουργούσε ένας ΣΕΑ με πολύ «βαρύ βιογραφικό», εάν τον/την οδηγήσουν σε «τάσεις ηγεμόνευσης» του ευρύτερου χώρου της εθνικής ασφάλειας, όπως αυτός εξηγήθηκε προηγουμένως; Θα έχει θετική ή αρνητική επίπτωση τελικά και ποιο θα είναι το αποτέλεσμα;
Ή εάν το πρόσωπο που θα επιλεγεί θα έχει αμιγώς διπλωματικό ή στρατιωτικό, ή άλλο «παρελθόν», και είναι φορέας της – κλαδικής ή συντεχνιακής – πεποίθησης, ότι ο χώρος από τον οποίο προέρχεται πρέπει να έχει την πρωτοκαθεδρία και αντί να εργαστεί για να «γεφυρώσει» χώρους και καταστάσεις, πορευθεί διαφορετικά; Πορευτεί αντίθετα; Θα υπάρξει όφελος ή ζημία; Ας το σκεφτούμε…
Δεν είναι ένα εύκολο ζήτημα και δεδομένες απαντήσεις. Όπως όλα στη ζωή και αυτό το ζήτημα και αυτή η απόφαση, θα κριθεί στην πράξη. Το βέβαιο είναι πως η οποιαδήποτε τελική επιλογή χρειάζεται στήριξη από παντού.
Χρειάζεται να αντιμετωπιστεί με καλοπιστία και με θετική προσδοκία και από τη γραφειοκρατική δομή του Δημοσίου και από τον πολιτικό κόσμο. Από τα κόμματα και τους αρχηγούς τους. Ασφαλώς το πρόσωπο αυτό πρέπει να βάλει το πήχη ψηλά. Κάθε ξεκίνημα χρειάζεται όραμα. Όσο κι αν είναι δεδομένο ότι η πραγματικότητα συνήθως σε προσγειώνει.
Πάντα χρειάζεται όμως μια ιδανική – ορθολογική – κατάσταση την οποία να έχει ως αντικειμενικό σκοπό ο φορέας ενός αξιώματος, ώστε παρά τις τακτικές κινήσεις προς τη μια ή την άλλη κατεύθυνση, να μην λησμονιέται ποτέ ο επιθυμητός προορισμός.
Παραμένουμε αισιόδοξοι ότι κάτι καλό θα βγει από τη διαδικασία στην οποία μπαίνει η χώρα. Κι αν έχουμε μια συμβουλή να δώσουμε, έστω και ολίγον θεωρητική στον «εκλεκτό», είναι πως εάν συμμερίζεται σε γενικές γραμμές τις απόψεις που διατυπώσαμε, αξίζει κανείς να είναι πάντα ο εαυτός του…
ΠΗΓΗ
