Καμπουράκης Λάμπρος: Διαπιστώσεις, προτάσεις και συμπεράσματα από την θητεία μου στο Περιφερειακό Συμβούλιο Κρήτης
Ως εκλεγμένος περιφερειακός σύμβουλοςαπό το 2014 είχα την ευκαιρία να έρθω σεεπαφή με αρκετούς φίλους, φορείς, ναγνωρίσω αντικείμενα, ανάγκες καιιδιαιτερότητες τοπικών κοινωνιών αλλάκαι να δω εκ των έσω τον μηχανισμόλειτουργίας του δημοσίου που ως στόχοέχει την παροχή υπηρεσιών και διεκπεραίωσηδιαδικασιών προκειμένου να διευκολύνειεν τέλει πολίτες και επιχειρήσεις στιςκαθημερινές τους ανάγκες.
Είχα τηνμεγάλη τύχη δίπλα στον αξιότερο επικεφαλήςπου γνώρισε ποτέ η Κρήτη, τον κο ΣταύροΑρναουτάκη, δίπλα σε καταξιωμένουςσυναδέλφους περιφερειακούς συμβούλους,εντεταλμένους και αντιπεριφερειάρχεςαλλά και σε συνεργασία με αρκετούςδημοσίους λειτουργούς να δω από πολύκοντά τα δυνατά και τα αδύνατα σημείατης οργάνωσης του δημοσίου. Να δω τιςευκαιρίες που παρουσιάζονται, ταπροβλήματα που δημιουργούνται, τααποτελέσματα της υφιστάμενης λειτουργίαςαλλά και τις δυνατότητες των σημερινώνανθρώπων.
Όλη αυτή ηδιαδρομή μέχρι σήμερα με υποχρεώνειλίγο πριν αποχωρήσω οικειοθελώς απότον δημόσιο χώρο, να παρουσιάσωσυμπυκνωμένες κατά το δυνατόν, τιςδιαπιστώσεις και τις προτάσεις μου, ωςτροφή για σκέψη, προβληματισμό καιενδεχόμενη αξιοποίηση για τα χρόνιαπου έρχονται αν κρίνει κάποιος ότιαξίζει τον κόπο. Αποτελούν προσωπικέςθέσεις και τις παραθέτω στην κρίση σας.
Βελτίωσηδημοσίων υπηρεσιών
Η πρώτηδιαπίστωση αφορά στην ανάγκη βελτίωσηςτης παραγωγικότητας του δημοσίου. Ηδημόσια διοίκηση σήμερα διέπεται απόμια λογική που ως στόχο έχει από την μιατην διασφάλιση της εργασιακής αποκατάστασηςμιας μερίδας πολιτών (μόνιμες προσλήψεις)με παράλληλη διασφάλιση του ελάχιστουδιοικητικού κόστους, ώστε τα χρήματαπου δαπανώνται για την πληρωμή τωνδημοσίων υπαλλήλων να είναι κατά τοδυνατόν τα ολιγότερα. Αυτό γίνεταιπροφανές από τις δραματικά υποστελεχωμένεςυπηρεσίες αλλά και από το εφαρμοζόμενοπλαίσιο των συμβάσεων ορισμένου χρόνου.
Με τιςσημερινές συνθήκες λειτουργίας οιμόνιμοι υπάλληλοι θα αμειφθούν τέλοςκάθε μήνα ανεξάρτητα αν παράγουν έργοή όχι. Άρα πρακτικά δεν έχουν κανέναιδιαίτερο λόγο για να γίνουν πιοαποδοτικοί στην εργασία τους. Οισυμβασιούχοι εξαιτίας των χαμηλώναποδοχών και της λήξης της σύμβασήςτους σε ορισμένο χρόνο, δεν προλαβαίνουννα γίνουν καλοί αλλά ούτε βρίσκουνκανέναν λόγο για να προσπαθήσουνπαραπάνω. Είναι για αυτούς μια προσωρινήλύση ανάγκης που όμως οδηγεί μόνο σεαδιέξοδα. Τόσο τους ίδιους όσο και τονδημόσιο τομέα. Διότι: α) Λόγω του κόστουςζωής ο μισθός των συμβασιούχων συνήθωςδεν επαρκεί για κάτι άλλο πέρα απόπροσωρινή επιβίωση, β) Δεν έχουν τηνδυνατότητα να σχεδιάσουν το μέλλον τουςαφού δεν έχουν διαρκή απασχόληση ούτεικανοποιητικές αμοιβές. Αυτό γίνεταιακόμη χειρότερο από την στιγμή πουξέρουμε ότι η πατρίδα μας έχει εντονότατοδημογραφικό πρόβλημα και έχει τεράστιαανάγκη από δημιουργία οικογενειών καιγεννήσεις παιδιών και γ) Οι δημόσιεςυπηρεσίες αποκτούν με αυτό τον τρόποπροσωπικό το οποίο ορισμένες φορές δενέχουν πού να το στεγάσουν αλλά και στηνάριστη περίπτωση που όλα λειτουργούνιδανικά, πάνω που μαθαίνουν κάποιοισυμβασιούχοι το αντικείμενο της εργασίαςκαι αρχίζουν να αποδίδουν, αναγκάζονταινα απολυθούν.
Τόσο για τουςίδιους όσο και για τους μόνιμουςυπαλλήλους αυτό είναι ένα μεγάλοπισωγύρισμα στην ζωή και στην καθημερινήλειτουργία των υπηρεσιών. Οι μενσυμβασιούχοι ξεκινάνε από το μηδέν γιαεύρεση νέας εργασίας και οι δε μόνιμοιυπάλληλοι του δημοσίου πρέπει ναυποδεχτούν τη νέα φουρνιά συμβασιούχωνκαι να τους μάθουν από την αρχή τααντικείμενα της υπηρεσίας μέχρι ναξαναφύγουν και αυτοί με την σειρά τους.Έτσι, έχουμε δημιουργήσει έναν φαύλοκύκλο χαμηλής παραγωγικότητας,αβεβαιότητας και οπισθοδρόμησης σεόλους και για όλους.
Ως συνέπειαέχουμε την λειτουργία ενός δημοσίουτομέα που οφείλεται εν πολλοίς στοφιλότιμο των εργαζομένων όπου αυτόυπάρχει χωρίς όμως παράλληλα ναφροντίζουμε ως πολιτεία έστω να εμφυσούμεκαι να καλλιεργούμε μέσα από τιςκοινωνικές υπηρεσίες των Δήμων αυτό τοφιλότιμο στους πολίτες.
Με αυτά ταδεδομένα ό,τι καλό γίνεται σήμερα στονδημόσιο τομέα οφείλεται στις υγιείςπροσωπικότητες των ανθρώπων που τονστελεχώνουν και στους οποίους και εγώπροσωπικά αλλά και η κοινωνία εν συνόλωείμαστε και πρέπει να είμαστε βαθύταταευγνώμονες!
Όμως εύκολακαταλαβαίνει κανείς πως αυτός ο δρόμοςδεν οδηγεί ούτε διασφαλίζει πρόοδο. Οιαιρετοί είναι εξ’ αυτού του γεγονότοςεν πολλοίς αναγκασμένοι διαρκώς ναπιέζουν και να ζητάνε τα αυτονόητα καικατά συνέπεια συνήθως αδυνατούν ναασχοληθούν με τα ουσιώδη μιας και δενφτάνει ο χρόνος στην καθημερινότητα.Έχω τη γνώμη ότι χρειάζεται μια νέαπροσέγγιση στην λειτουργία του δημοσίουη οποία σήμερα είναι εφικτή για δυοκύριους λόγους:
1) Διότι σήμεραη Ελλάδα διαθέτει πλήθος υψηλού επιπέδουκαταρτισμένων πολιτών. Ελληνίδες καιΈλληνες που έμαθαν αρκετά γράμματα καιπρέπει να τους κρατήσουμε στην χώρα ναμετουσιώσουν σε έργο όλα τα ταλέντα καιτις δεξιότητες που έχουν και έχουνπολλές.
2) Η τεχνολογίακαι οι επιστήμες μας δίνουν πολύτιμεςγνώσεις, δυνατότητες και εργαλεία γιανα πετύχουμε κάθε στόχο.
Αυτοί οι δυολόγοι πριν τρεις - τέσσερις δεκαετίεςδεν υπήρχαν. Δεν υπήρχαν καν υπολογιστές,σήμερα είναι παντού.
Η νέα αυτήπροσέγγιση στηρίζεται στον ξεκάθαροστόχο της διασφάλισης της παραγωγήςέργου. Για να γίνει αυτό απαιτούνται:
Δέσμευση όλων των πολιτικών δυνάμεων ως προς αυτόν τον στόχο. Επομένως, στρατηγικός σχεδιασμός και τακτική σταδιακή εφαρμογή του ανεξάρτητα κυβερνώσας παράταξης.
Κεντρική Υπηρεσία Βελτίωσης Δημόσιας Διοίκησης που θα οργανώσει τις απαιτούμενες έρευνες, μελέτες και θα προτείνει την δημιουργία κατάλληλου λογισμικού ανά υπηρεσία καθώς και τρόπους αναδιοργάνωσης της λειτουργίας των υπηρεσιών. Επιπλέον θα φροντίζει για τη συνεχή παρακολούθηση, διόρθωση και βελτίωση ώστε σε βάθος χρόνου να επιτευχθεί η άριστη λειτουργία. Κεντρικός στόχος αυτής της Υπηρεσίας πρέπει να είναι η στήριξη παντί τρόπω των υπαλλήλων του δημοσίου ώστε να γίνουν καλύτεροι.
Επαρκώς εκπαιδευμένα στελέχη τα οποία θα διαθέτουν και τους επαρκείς και ανάλογους χώρους, τα κατάλληλα μέσα (υπολογιστές, διαδίκτυο, τεχνική στήριξη, εργαλεία) αλλά και τις απαραίτητες συνθήκες (ησυχία, θέρμανση, ψύξη, καθαριότητα, διακριτικότητα). Άρα, δομημένη, συστηματική και υποχρεωτική εκπαίδευση και διασφάλιση απαραίτητων μέσων και συνθηκών.
Καταγραφή από κατάλληλους Διοικητές Έργου (project managers) των αντικειμένων κάθε υπηρεσίας και των επιμέρους διαδικασιών που απαιτούνται για την ολοκλήρωσή τους. Το αποτέλεσμα της καταγραφής και ανάλυσής τους θα είναι η συντόμευση διαδικασιών και παροχή πολύτιμων πληροφοριών ώστε επιστήμονες πληροφορικής να κατασκευάσουν κατάλληλα λογισμικά ανά υπηρεσία παρακολούθησης της παραγωγικότητας σύμφωνα με την ορισμένη στοχοθεσία και αυτόματη παροχή φιλτραρισμένης πληροφορίας σε ανώτερα στελέχη Υπηρεσιών αλλά και πολιτικά πρόσωπα σε θέσεις ευθύνης ώστε να γνωρίζουν το επίπεδο λειτουργίας των υπηρεσιών και να υλοποιούν διορθωτικές ενέργειες όπου χρειάζεται με αποκλειστικό στόχο την βελτίωση.
Στην πλήρητου εφαρμογή το νέο σύστημα λειτουργίαςτου δημοσίου, θα έχει ψηφιοποιήσει σεπολύ μεγάλο βαθμό τις υπηρεσίες του καιμέσα από το κατάλληλο λογισμικό θαπαρουσιάζεται σε κάθε επίπεδο τηςδιοίκησης η πραγματική λειτουργία κάθευπηρεσίας.
Πριν όμωςεφαρμοστεί οτιδήποτε, πρέπει να ληφθείμέριμνα ώστε:
Οι παραγωγικοί υπάλληλοι να αμείβονται με τρόπους που θα τους υποκινούν να διατηρούν το υψηλό επίπεδο εργασίας τους και παραλλήλως θα διασφαλίζουν την ευχαρίστησή τους μέσα από την εργασία τους. Να είναι υπερήφανοι για την δουλειά τους. Οι διοικητές ανθρωπίνων πόρων μπορούν να προτείνουν κατάλληλα συστήματα αμοιβών αναλόγως της φύσης των υπηρεσιών και των ιδιαίτερων αναγκών των υπαλλήλων της κάθε υπηρεσίας.
Να συνδεθεί η απασχόληση με την παραγωγικότητα με τρόπο αδιάβλητο. Εδώ θα μπορούσε να βοηθήσει σύμβαση ορισμένου χρόνου (κατ’ ελάχιστον διετής ή τριετής) η οποία θα ανανεώνεται βάσει σχετικού νόμου αυτόματα όταν ο εργαζόμενος αποδεικνύεται μέσω του λογισμικού της υπηρεσίας και σύμφωνα με την στοχοθεσία του ότι ανταποκρίνεται επιτυχώς στα καθήκοντά του. Έτσι, θα ξέρει κάθε δημόσιος υπάλληλος ότι από την στιγμή που εργάζεται παραγωγικά, πράγμα το οποίο τεκμηριώνεται αντικειμενικά από το λογισμικό που παρακολουθεί το έργο που παράγει και καλά θα αμειφθεί ώστε αξιοπρεπέστατα να μπορέσει να ανταπεξέλθει στις καθημερινές και μελλοντικές του ανάγκες και δεν κινδυνεύει η θέση εργασίας του από οποιονδήποτε υποκειμενικό παράγοντα. Ταυτοχρόνως περνάει και ένα υγιές μήνυμα στην κοινωνία που το έχει μεγάλη ανάγκη, που λέει ότι στο δημόσιο υπηρετούν άξια στελέχη κι όποιος είναι καλός στην δουλειά του αμείβεται πολύ καλά και δεν έχει τίποτα να φοβηθεί. Η αξιοκρατία δηλαδή στην πράξη.
Οι στόχοι παραγωγικότητας των υπηρεσιών δεν πρέπει να είναι εξουθενωτικοί για τους εργαζομένους αλλά σταδιακά βελτιούμενοι έως ότου φτάσουν στο βέλτιστο επίπεδο υψηλής ποιότητας υπηρεσιών προς τους πολίτες και τις επιχειρήσεις που είναι και το εν τέλει ζητούμενο.
Οι δημόσιοι υπάλληλοι να συνειδητοποιήσουν με τις κατάλληλες συστηματικές ενέργειες από την Υπηρεσία Βελτίωσης Δημόσιας Διοίκησης, ότι επιτελούν υψηλής ευθύνης κοινωνικό έργο και ότι είναι η καρδιά που δίνει τον ρυθμό της ζωής στο κοινωνικό σώμα. Από τις δικές τους υπηρεσίες δρομολογούνται οι εξελίξεις αφού οι δημόσιες και ιδιωτικές υποδομές είναι προϋπόθεση για την ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας και της απασχόλησης.
Εν κατακλείδι,επιδιώκοντας και σχεδιάζοντας βήμα-βήμα,υπηρεσία-υπηρεσία την βελτίωση τηςπαραγωγικότητας στον δημόσιο τομέα, μετις απαραίτητες διορθώσεις στο νομικόπλαίσιο, θα καταφέρουμε να δημιουργήσουμεένα ευνοϊκό περιβάλλον για την ανάπτυξητόσο των πολιτών όσο και των επιχειρήσεων.Αν τεθεί σήμερα ο στόχος σε λίγεςδεκαετίες θα έχει επιτευχθεί αξιοποιώνταςτο υψηλό επίπεδο κατάρτισης που σήμεραδιαθέτουν οι απόφοιτοι των πανεπιστημίωνμας σε συνδυασμό με τις δυνατότητες τηςτεχνολογίας και της επιστήμης.
Κοινωνικάζητήματα
Στον χώροτης κοινωνικής πολιτικής υπάρχει ηστήριξη με πολλούς τρόπους των ευάλωτωνκοινωνικών ομάδων. Σε αυτές ανήκουν οισυνάνθρωποί μας που αντιμετωπίζουνπολλαπλά προβλήματα και βρίσκονται σεδύσκολη θέση καθημερινά. Αυτά ποικίλουν.Είναι οικονομικά, υγείας, κίνησης,διακρίσεων, περιθωριοποίησης, νοητικήςυστέρησης και άλλων μορφών αναπηρίας,θύματα κακοποίησης, παραμέλησης καθώςκαι άτομα με πολλαπλές ευαλωτότητες.
Σε αυτήν τηνθέση, ανά πάσα ώρα μπορεί να βρεθεί οκάθε ένας από εμάς είτε ο ίδιος είτεάτομο στο στενό του περιβάλλον και έτσινα απαιτείται η στήριξή του. Ως οργανωμένηπολιτεία πρέπει να δίνουμε επαρκείςαπαντήσεις σε αυτές τις καθημερινέςκαι τόσο σημαντικές προκλήσεις.
Από τηνσύντομη εμπειρία μου στο τόσο σημαντικόπεδίο της κοινωνικής πολιτικής, έχω νακαταθέσω ορισμένες σκέψεις και προτάσειςπου όλες διέπονται από έναν ξεκάθαροστόχο: Να βοηθήσουν ουσιαστικά στηνεπίλυση αυτών των προβλημάτων επεμβαίνονταςστις αιτίες που τα προκαλούν, όπου αυτόείναι εφικτό.
Τα συμπεριφορικάπροβλήματα που σχετίζονται με τηνκακοποίηση, την παραβατικότητα, τηναδιαφορία για τον συνάνθρωπο, τιςδιακρίσεις, την περιθωριοποίηση, τονσχολικό εκφοβισμό και την απαξιωτικήσυμπεριφορά έναντι ορισμένων ανθρώπων,είτε είναι οικονομικά ασθενέστεροιείτε προέρχονται από μη αποδεκτάπεριβάλλοντα, είναι αποτέλεσμα νοοτροπίας.Νοοτροπία σημαίνει τρόπος του νοείν,τρόπος του σκέπτεσθαι και η κάθε πράξημας βασίζεται σε μια σκέψη-πεποίθησήμας. Πράττουμε σύμφωνα με αυτά πουπιστεύουμε. Η νοοτροπία μας, ο τρόποςσκέψης μας δηλαδή οδηγεί την συμπεριφοράμας και φανερώνει τον χαρακτήρα μας.
Γεννάταιλοιπόν το ερώτημα: Ποιος παράγονταςλειτουργεί καταλυτικά στην διαμόρφωσητης νοοτροπίας μας και επομένως τουχαρακτήρα μας; Η απάντηση είναι ηοικογένειά μας. Η οικογένεια «μορφοποιεί»τον άνθρωπο, δίνει την μορφή δηλαδή μέσααπό την ανατροφή που παρέχει. Στηνοικογένεια οφείλουμε την μόρφωσή μας.Οι ειδικοί επιστήμονες υποστηρίζουνότι κατά τα πρώτα πέντε ή έξι χρόνιαέχει διαμορφωθεί ο βασικός κορμός τηςπροσωπικότητας ενός παιδιού κι εκείαπαιτούνται ποιοτικές παρουσίες καιόχι απουσίες γονέων. Μέχρι και τηνεφηβεία ένα άτομο συνεχίζει να δέχεταιεπιρροές από το περιβάλλον του. Τοσχολείο έρχεται συμπληρωματικά, πρωτίστωςνα κοινωνικοποιήσει το παιδί καιδευτερευόντως να του μεταδώσει οργανωμένηγνώση επί συγκεκριμένων αντικειμένων.Στο μυαλό ενός παιδιού συνειδητά ήασυνείδητα το πρότυπό του είναι ο γονιόςτου και όχι ο δάσκαλος ή η δασκάλα τουανεξάρτητα πόσο καλός ή καλή μπορεί ναείναι. Ό,τι καλό κι αν χτίζει ένας δάσκαλοςστην τάξη, ένας γονιός με την συμπεριφοράτου το γκρεμίζει με ευκολία στα μάτιατου παιδιού του. Αυτός είναι ο κανόναςκαι πρέπει να τον καταλάβουμε στηνπραγματική του έκταση και να πάψουμενα ζητάμε τις ευθύνες για τα προβλήματατων παιδιών από τους δασκάλους. Πρέπεινα στρέψουμε το βλέμμα στην οικογένεια.
Τι κάνουμελοιπόν σήμερα για να στηρίξουμε τηνοικογένεια ώστε να μεγαλώσει υγιώςευτυχή και άξια παιδιά; Παιδιά που σήμεραη πατρίδα μας έχει μεγαλύτερη ανάγκηαπό ποτέ όχι μόνο το πλήθος τους αλλάκαι την αξιοσύνη τους μιας και τοδημογραφικό απειλεί την ίδια μας τηνύπαρξη στο εγγύς μέλλον και χρειαζόμαστεικανούς πολίτες να δώσουν λύσεις σταυπάρχοντα προβλήματα αλλά και σε αυτάπου έρχονται.
Είμαι βέβαιοςότι το αρμόδιο υπουργείο ήδη εξετάζειπιθανούς τρόπους επίλυσης του δημογραφικού προβλήματος, το οποίο δεν είναιμονοδιάστατο και καθόλου εύκολο στηναντιμετώπιση. Χρειάζεται βαθιά κατανόησητης φύσης του προβλήματος, των αιτιώνπου το προκάλεσαν στο πέρασμα τωνδεκαετιών, συνειδητοποίηση ότι απαιτείταιστρατηγικός σχεδιασμός και τακτικήεφαρμογή αυτού του σχεδιασμού απόοποιαδήποτε κυβέρνηση, ώστε σε βάθοςχρόνου να δώσει τα επιθυμητά αποτελέσματακαι προσωπικά εύχομαι, η οξύτητα, ηέκταση του προβλήματος και η πίεση πουασκεί στην πολιτική εξουσία, να μηνοδηγήσει στην «αλλαγή λαού» όπως λέγεταιαπλώς δίνοντας τον τίτλο Έλληνας σεανθρώπους που δεν διαθέτουν ψήγμαελληνικότητας ή ελληνικής συνείδησης.
Η οικογένειασήμερα χρειάζεται την στοχευμένη στήριξήμας και αυτό δεν μπορεί να επιτευχθείχωρίς νέες και επαρκώς στελεχωμένεςΚοινωνικές Υπηρεσίες Δήμων. Δεν μπορείνα υπάρξει ουσιαστική Κοινωνική Πολιτικήχωρίς αυτές.
Νέες ΚοινωνικέςΥπηρεσίες οι οποίες θα έχουν νέααρχιτεκτονική στην δομή τους και θαείναι τμηματοποιημένες καταλλήλως ώστεκάθε τμήμα να απαντά σε υπάρχουσεςανάγκες της τοπικής κοινωνίας. Τέτοιατμήματα θα μπορούσαν να είναι: ΤμήμαΑνηλίκων, Τμήμα Ουσιών, Τμήμα Ηλικιωμένων,Τμήμα Κακοποιήσεων κ.ο.κ. Αυτά τα τμήματανα διαθέτουν τους ανάλογους ψυχολόγους,κοινωνικούς λειτουργούς, ψυχιάτρουςκαι κοινωνικούς επιστήμονες ώστε:
Α. Λαμβάνονταςένα εισερχόμενο αίτημα (από κάποιονβρεφονηπιακό σταθμό, νηπιαγωγείο,σχολείο, εισαγγελία, αστυνομία, καταγγελίακτλ) να έχει από το νόμο την δυνατότηταχωρίς χρονοβόρες διαδικασίες, με τονκατάλληλο επιστημονικό τρόπο και τηναπαιτούμενη διακριτικότητα να προσεγγίζειτην οικογένεια ή το άτομο για να εκτιμήσειαρχικά την κατάσταση στην οποία βρίσκεται.
Β. Μετά τηνεκτίμηση, να παρέχει άμεση κατάλληληστήριξη στο άτομο ή στην οικογένεια μετο προσωπικό που διαθέτει η ΚοινωνικήΥπηρεσία και εφόσον κριθεί απαραίτητονα μπορεί να χορηγεί παραπεμπτικό σεκατάλληλο επιστήμονα (π.χ γιατρό, ψυχολόγοκτλ) για απαιτούμενη εξέταση ή μια σειράδωρεάν συνεδριών των οποίων τηνεξέλιξη-πρόοδο θα πρέπει να παρακολουθείώστε αν χρειαστεί η Κοινωνική Υπηρεσίανα εφαρμόσει διορθωτικές ενέργειες.
Γ. Το έργοαυτών των υπηρεσιών να είναι κατάλληλακωδικοποιημένο ώστε να καταγράφεταισε μια ηλεκτρονική πλατφόρμα τόσο οόγκος όσο και η ποιότητα των παρεχόμενωνυπηρεσιών. Με αυτό τον τρόπο θα μπορείνα καταλάβει και η πολιτική τάξη τι έργοεπιτελείται και ποιας σημαντικότηταςείναι για να διαμορφώσει τις απαιτούμενεςπολιτικές στο μέλλον.
Με τον παραπάνωτρόπο λειτουργίας οι νέες ΚοινωνικέςΥπηρεσίες θα μπορούν να πλησιάζουνεκείνες τις οικογένειες ή τα άτομα πουείτε παραμελούν τα παιδιά τους, είτε τακακοποιούν, είτε ταλαιπωρούνται απόχρήση ναρκωτικών ουσιών, είτε ταμεγαλώνουν με πρότυπα που οδηγούν μεακρίβεια μαθηματική σε αντικοινωνικέςκαι παραβατικές συμπεριφορές. Η εμπειρίαδείχνει ότι αυτές οι οικογένειες δενπάνε ποτέ σε σχολές γονέων. Είναι εκείνεςπου αναπαράγουν τα προβλήματα καιχρειάζονται την άμεση και ουσιαστικήστήριξή μας για να γίνουν καλύτερες καινα μεγαλώσουν υγιώς τα παιδιά τους.
Μεγάλησυνεισφορά επίσης στο κοινωνικό σώμαμπορεί να προσφέρει η παρότρυνση μέσωτων νέων Κοινωνικών Υπηρεσιών τηςκαλλιέργειας στην πράξη της έννοιαςτου αλληλοσεβασμού. Μιας έννοιαςπου λείπει καταφανέστατα στις μέρεςμας και τεκμηριώνεται από την πιο απλήσυμπεριφορά μας (π.χ ο τρόπος πουπαρκάρουμε τα αυτοκίνητά μας αδιαφορώνταςγια ράμπες αμεα ή αν κλείνουμε κάποιονπου ίσως να έχει και επείγουσα ανάγκημετακίνησης), οι συμπεριφορές πουαντιμετωπίζουν πολλές φορές οι δάσκαλοιμέσα στην τάξη από τους μαθητές τουςκαι από τους γονείς αυτών εκτός τάξης,μέχρι και τα περιστατικά βίας καικακοποιήσεων που διαρκώς αυξάνονται.
Εάν οαλληλοσεβασμός εμπεδωθεί από ταπαιδιά από νωρίς και με τον ενδεδειγμένοτρόπο, ο σχολικός εκφοβισμός θα μειωθείδραματικά, τα άτομα με αναπηρία θα έχουνπολύ καλύτερη μεταχείριση και χαρά αντίγια απογοήτευση στην καθημερινότητάτους, οι απαξιώσεις, περιθωριοποιήσειςκαι οι κακοποιήσεις εντός και εκτόςοικογένειας θα μειωθούν σε πολύ σημαντικόβαθμό. Θα καταφέρουμε σεβόμενοι ο έναςτον άλλο, να μειώσουμε σημαντικά όλααυτά τα προβλήματα που μας ταλαιπωρούνπολύ έντονα τα τελευταία χρόνια κάνονταςτην συνύπαρξή μας πιο ανθρώπινη καιαρμονική. «Είμαστε άνθρωποι ότανγινόμαστε συνάνθρωποι» (Σ.Καργάκος).
Είμαιπεπεισμένος ότι σε βάθος χρόνου αυτέςοι νέες Κοινωνικές Υπηρεσίες εφόσονυπάρξει η απαιτούμενη κεντρική βούληση,μπορούν να δώσουν εξαιρετικά αποτελέσματαβοηθώντας έναν κρίσιμο αριθμό γονέωννα γίνουν καλύτεροι και να μεγαλώσουνκαλύτερα και πιο άξια παιδιά τα οποίαέχει μεγάλη ανάγκη η πατρίδα μας. Δενπρέπει να περιοριστούμε σε δράσειςευαισθητοποίησης, που έχουν κι αυτέςτην αξία τους αλλά δεν ακουμπάνε τηνκαρδιά των κοινωνικών προβλημάτων ταοποία κυρίως ξεκινούν από τη νοοτροπίαμας. Η προσέγγιση πρέπει να είναι καλάσχεδιασμένη, ολιστική, συστηματική καισε βάθος.
Προτάσεις- Έργα
Ευτυχώς είναιπολλά τα αξιόλογα έργα που υλοποιεί ηΠεριφέρεια Κρήτης και η κοινωνία τααναγνωρίζει και προσφάτως στιςαυτοδιοικητικές εκλογές επισφράγισεαυτή την αναγνώριση με τρόπο εντυπωσιακό!Προφανώς και η αναφορά όλων των έργωνείναι ανέφικτη, γι’ αυτό θα περιοριστώσε μερικά μόνο απ’ όλα εκείνα που είχαπροσωπική εμπλοκή, είτε εισηγήθηκα τηνυλοποίηση ή την συνέχισή τους, πέραντων καθιερωμένων δράσεων του ετήσιουΚοινωνικού Προγράμματος της ΠεριφέρειαςΚρήτης.
Κινητή μονάδα Διάγνωσης Μαθησιακών Δυσκολιών. Εκτός από τις κινητές μονάδες μαστογραφίας και οδοντιατρικής που επιτελούν ένα ουσιώδες κοινωνικό έργο επί σειρά ετών, υπάρχει και η μονάδα Διάγνωσης Μαθησιακών Δυσκολιών της Περιφέρειας Κρήτης που λειτούργησε από το 2020 και αναζητούμε χρηματοδότηση ώστε να συνεχίσει να λειτουργεί. Ένα έργο που υλοποίησε το Ελληνικό Μεσογειακό Πανεπιστήμιο (ΕΛΜΕΠΑ) με το Τμήμα Κοινωνικής Εργασίας με χρηματοδότηση της Περιφέρειας Κρήτης. Η κινητή μονάδα που φιλοδοξούμε να μεγαλώσει σε τέσσερις (μια σε κάθε νομό) ή ακόμη και έξι αν κριθεί απαραίτητο, διαθέτει τον πλέον σύγχρονο εξοπλισμό και σταθμισμένες επιστημονικές μεθόδους δωρεάν διάγνωσης μαθησιακών δυσκολιών κατόπιν της σχετικής ηλεκτρονικής αίτησης των γονέων (https://learnconsult.hmu.gr/). Εξαιτίας των μεγάλων χρονικών καθυστερήσεων (1-1,5 έτος) που παρατηρούνται από τον χρόνο της αίτησης ως την εξέταση των παιδιών από τα αρμόδια ΚΕΔΑΣΥ, η κινητή μονάδα λειτουργεί παράλληλα και συμπληρωματικά στο έργο που ήδη επιτελείται ώστε έγκαιρα να καλυφθούν οι υπάρχουσες ανάγκες. Εκτός από την διάγνωση παρέχεται επιπλέον υπηρεσία ΔΩΡΕΑΝ ψυχολογικής, κοινωνικής, εκπαιδευτικής και λογοθεραπευτικής στήριξης στα παιδιά και στις οικογένειές τους για μια περίοδο τεσσάρων έως έξι μηνών.
«Ευ Γονείν». Αφορά πρόταση προς χρηματοδότηση. Πρόκειται για ένα πρόγραμμα δωρεάν εκπαίδευσης εγκύων γυναικών και των συντρόφων τους κατόπιν δικής τους αίτησης συμμετοχής, τόσο για τις ιδιαιτερότητες της περιόδου της εγκυμοσύνης, τις σωματικές και ορμονικές μεταβολές, αλλά και ενδεδειγμένους τρόπους αντιμετώπισης των νέων προκλήσεων που παρουσιάζονται μετά την γέννηση ενός παιδιού τόσο σε σχέση με τις ανάγκες του παιδιού όσο και στα νέα δεδομένα της σχέσης μεταξύ των γονέων. Επιπλέον παρέχονται συμβουλές υγιούς ανατροφής των παιδιών πάνω σε καίρια ζητήματα διαπαιδαγώγησης. Το εν λόγω πρόγραμμα έχει μορφοποιηθεί από το Τμήμα Κοινωνικής Εργασίας του ΕΛΜΕΠΑ και δύναται να χρηματοδοτηθεί από το Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα ΚΡΗΤΗ 2021-2027.
Θεραπεία δραστών και δημιουργία ενιαίας πλατφόρμας καταγραφής της ενδοοικογενειακής βίας. Πρόκειται για πρόταση προς χρηματοδότηση. Αφορά τον θεσμό της ποινικής διαμεσολάβησης σε περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας με διεπιστημονική αντιμετώπιση αυτών των περιστατικών και παράλληλη ανάπτυξη πλατφόρμας καταγραφής και παρακολούθησης αυτών των περιστατικών.
Ενώ σήμερα υπάρχει σημαντικήμέριμνα για τη στήριξη των θυμάτωνενδοοικογενειακής βίας, δεν υπάρχειανάλογη φροντίδα για τους υπαίτιουςαυτών των περιστατικών. Με την συνεργασίαΕισαγγελίας, Αστυνομίας και του ΤμήματοςΚοινωνικής Εργασίας του ΕΛΜΕΠΑεπιχειρείται η παροχή μεγάλου αριθμούσυνεδριών που διαρκούν τουλάχιστονμέχρι το πέρας της ποινικής διαδικασίας,προϋποθέτουν συναίνεση θύματος καιδράστη και στόχο έχουν ει δυνατόν τηναλλαγή συμπεριφοράς του δράστη και τηνδημιουργία λειτουργικών συνθηκών γιατην οικογένεια. Επιπλέον παρέχεταιπαρακολούθηση και ανατροφοδότηση(μεταπαρακολούθηση) για την εξέλιξη τουκάθε περιστατικού, στοιχείο που επίσηςλείπει από την σημερινή πρακτική σεπανελλήνια κλίμακα.
Επιπροσθέτως το συγκεκριμένοπρόγραμμα περιλαμβάνει και την ανάπτυξηεξαρχής μιας διαδικτυακής πλατφόρμαςκαταγραφής των περιστατικώνενδοοικογενειακής βίας και των ιδιαίτερωνχαρακτηριστικών τους ώστε οι εμπλεκόμενοιφορείς να διαθέτουν την απαιτούμενημεταξύ τους διασύνδεση, έγκαιρηπληροφόρηση και παρακολούθηση τωνπεριστατικών βάσει Ευρωπαϊκών προτύπων.
Το Υπουργείο Δικαιοσύνηςενδεχομένως να μπορούσε να χρηματοδοτήσει,να συντονίσει και να το εφαρμόσει σεόλη την επικράτεια αντιμετωπίζονταςτο φαινόμενο της ενδοοικογενειακήςβίας και από τα δυο μέτωπα θύτη-θύματοςαλλά και να βελτιώσει την διαλειτουργικότητατων εμπλεκομένων υπηρεσιών. Αυτό αποτελείκαι δική μου εισήγηση προς το Υπουργείο.
Θεραπεία οικογένειας. Το έργο αυτό αποτελεί πρόταση προς υλοποίηση και αφορά στην ανάπτυξη, εφαρμογή και αξιολόγηση μιας πολυεπίπεδης συμβουλευτικής και ψυχοκοινωνικής παρέμβασης από το Τμήμα Κοινωνικής Εργασίας του ΕΛΜΕΠΑ, στις τέσσερις περιφερειακές ενότητες της Περιφέρειας Κρήτης, για γονείς που αδυνατούν να ανταποκριθούν επαρκώς στο γονικό τους ρόλο, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που έχουν εντοπιστεί από υπηρεσίες παιδικής μέριμνας ως ύποπτες ή επιβεβαιωμένες περιπτώσεις κακοποίησης ή παραμέλησης.
Σκοπός της παρέμβασης είναιη ενίσχυση της γονικής επάρκειας ώστενα επιτυγχάνεται γρήγορη αποκατάστασητης απολεσθείσας λειτουργικότητας τηςοικογένειας και αποφυγή κινδύνουαπώλειας της επιμέλειας του παιδιού.Επιδιώκεται η ενδυνάμωση και ενίσχυσητων εσωτερικών πόρων των γονέων πουσυνδέονται με την αποτελεσματικήανατροφή των παιδιών και η προώθησηθετικών ενδοοικογενειακών σχέσεων καιενίσχυση των δεξιοτήτων επίλυσηςπροβλημάτων και η μείωση της βίαιηςσυμπεριφοράς.
Παράλληλα επιδιώκεται ηανάπτυξη δεικτών για την επιστημονικήκαταγραφή και παρακολούθηση τηςαποτελεσματικότητας του προγράμματοςσε επίπεδο Περιφέρειας Κρήτης. Το έργοαυτό δύναται να χρηματοδοτηθεί από τοΠεριφερειακό Επιχειρησιακό ΠρόγραμμαΚΡΗΤΗ 2021-2027.
«Κρήτη για όλους»: Οι μαθητές μπροστά για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία. Πρόγραμμα θεωρητικής και βιωματικής εκπαίδευσης για τις ανάγκες και τα δικαιώματα ατόμων με αναπηρία για μαθητές ΣΤ’ Δημοτικού για όλα τα Δημοτικά Σχολεία της Κρήτης. Αφορά πρόταση προς υλοποίηση με την λογική της συστηματικής εφαρμογής κάθε χρόνο ώστε να μπορέσει να επιτύχει ουσιαστική και σε μεγάλη κλίμακα ενημέρωση και εκπαίδευση για τα δικαιώματα, τα προβλήματα και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν καθημερινά οι συνάνθρωποί μας με κάποιο είδος αναπηρίας. Έτσι, θέτουμε τις βάσεις για καλύτερη κατανόηση, αντιμετώπιση, ενσωμάτωση, στήριξη και σεβασμό των συνανθρώπων μας με αναπηρία ενημερώνοντας έγκαιρα και επιστημονικά τα παιδιά γύρω από αυτά τα καίρια ζητήματα.
Η πρόταση καταρτίστηκε σεσυνεργασία με το Ινστιτούτο ΕθνικήςΣυνομοσπονδίας Ατόμων με Αναπηρία καιΧρόνιες Παθήσεις (ΙΝ-Ε.Σ.ΑμεΑ) καιπεριλαμβάνει υψηλού επιπέδου επιστημονικήπροσέγγιση του θέματος, κατάλληλαπροσαρμοσμένη για μαθητές της έκτηςτάξης του Δημοτικού.
Mentoring. Αυτή η πρόταση αφορά στην συνέχιση λειτουργίας και περαιτέρω διεύρυνσης της πλατφόρμας της Περιφέρειας Κρήτης που συμβάλλει στην εργασιακή καθοδήγηση, εύρεση εργασίας και εύρεση προσωπικού για τις επιχειρήσεις (https://mentoring.sw.hmu.gr/). Αναπτύχθηκε με Ευρωπαϊκούς πόρους από το ΕΛΜΠΕΠΑ ως συνοδευτικό έργο του προγράμματος επισιτιστικής βοήθειας και βασικής υλικής συνδρομής (ΤΕΒΑ) και αφορούσε στην εργασιακή καθοδήγηση ωφελουμένων του ΤΕΒΑ με στόχο την απόκτηση δεξιοτήτων και εν τέλει την εύρεση εργασίας. Κρατήσαμε τον αρχικό χαρακτήρα της πλατφόρμας παρέχοντας δωρεάν εργασιακή καθοδήγηση για όλους και την εξελίξαμε σε μια πλατφόρμα δωρεάν εύρεσης εργασίας και εύρεσης προσωπικού επίσης για όλο τον κόσμο ανεξάρτητα εάν είναι κάποιος ωφελούμενος του ΤΕΒΑ ή όχι. Με καινοτόμο τρόπο και την βοήθεια της τεχνητής νοημοσύνης γίνεται αυτόματη ηλεκτρονική σύζευξη εργοδότη με άνεργο. Απαιτείται απλώς ένα email για την εγγραφή, δεν χρειάζεται βιογραφικό, δεν υπάρχουν χρεώσεις ή συνδρομές, είναι δωρεάν υπηρεσία προς όλους ανεξαιρέτως.
Οι μέχρι τώρα εγγραφές καθώςκαι ο αριθμός των ατόμων που βρήκανεργασία μέσα από την πλατφόρμα καθιστάαναγκαίατην λειτουργία της και την περαιτέρωβελτίωση και διάδοσή της.
Κλείνονταςαυτό το άρθρο, συνοψίζω υπογραμμίζονταςτην ανάγκη βελτίωσης της παραγωγικότηταςτου δημοσίου τομέα, η οποία αποτελεί τομεγαλύτερο κατά τη γνώμη μου αναπτυξιακόέργο που μπορεί να υλοποιηθεί στηνπατρίδα μας και την επίσης υψίστηςσημασίας συστηματική και σχεδιασμένηστήριξη της οικογένειας, μέσω νέωνΚοινωνικών Υπηρεσιών των Δήμων αλλάκαι με επιμέρους υποστηρικτικά προγράμματαόπως αυτά που αναφέρθηκαν νωρίτερα μεσυνεχή και όχι αποσπασματική υλοποίηση.Για να έχουν αποτέλεσμα οι παρεμβάσειςμας πρέπει να είναι καλά σχεδιασμένες,διαρκώς βελτιούμενες και να υλοποιούνταισυστηματικά, όχι αποσπασματικά. Ηστήριξη στην οικογένεια σήμερα αποτελείπολύ μεγάλη ανάγκη και είναι το κλειδίγια να πετύχουμε μεσοπρόθεσμα καιμακροπρόθεσμα ουσιαστική κοινωνικήπρόοδο και προκοπή.
ΚαμπουράκηςΛάμπρος
ΑντιπεριφερειάρχηςΚοινωνικής Πολιτικής 2022-2023 – ΠεριφερειακόςΣύμβουλος Π.Ε Ηρακλείου 2014-2023.
