Νομοσχέδιο φραγμός στις προσφυγές των μικρών εργοληπτικών εταιριών - Έντονες αντιδράσεις και αποδυνάμωση του ελέγχου στα δημόσια έργα

Φρένο στις δικαστικές προσφυγές που αφορούν τις δημόσιες συμβάσεις για τους συχνά φωτογραφικούς ή παράτυπους όρους των διακηρύξεων έργων βάζει το υπουργείο Ανάπτυξης, εκτοξεύοντας τις τιμές των παραβόλων μέσω των διατάξεων του νομοσχεδίου, το οποίο συζητείται αυτές τις μέρες στην αρμόδια Επιτροπή της Βουλής.

Οι μικρομεσαίες εργοληπτικές εταιρίες δεν θα έχουν πλέον να αντιμετωπίσουν μόνο τον κίνδυνο του οικονομικού τους στραγγαλισμού, καθώς ο ρυθμός των έργωνπου μπορούν να διεκδικήσουν απέναντι στους μεγάλους παίκτες της αγοράς μειώνεται χρόνο με τον χρόνο, αλλά κινδυνεύουν να στερηθούν και το όπλο της δικαστικής προστασίας, την ώρα που αποδυναμώνονται ακόμα περισσότεροι οι μηχανισμοί ελέγχου της διοικητικής δράσης.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣΕλλάδα | 08.07.2025 06:50Στα όρια της ανθρώπινης αντοχής: Εργαζόταν και σε απορριμματοφόρο η οδηγός του λεωφορείου στη Βούλα - Τι ισχύει με τις διπλοβάρδιες

Η αιτιολογία του υπουργείου

Κυρίαρχο επιχείρημα του υπουργείου είναι η επιτάχυνση των έργων πολλά εκ των οποίων καθυστερούν σημαντικά εξαιτίας τόσο των προδικαστικών προσφυγών όσο και της άσκησης ένδικων μέσων που τραβούν εις μάκρος.

Συγκεκριμένα, το άρθρο 30 του νομοσχεδίου για τις δημόσιες συμβάσεις μεταβάλλει ριζικά το καθεστώς των παραβόλων για την άσκηση ενδίκων μέσων. Βάσει των προβλεπομένων, το παράβολο για την υποβολή αίτησης ακύρωσης ή άλλων προσφυγών αυξάνεται από 0,1% σε 0,5% της αξίας της σύμβασης, με ανώτατο όριο τις 50.000 ευρώ – από 5.000 που ίσχυε – και κατώτατο όριο τα 1.500 ευρώ, έναντι 500 έως σήμερα. Πρόκειται για αύξηση έως και δεκαπλάσια, η οποία, όπως επισημαίνουν νομικοί και εκπρόσωποι της αγοράς, λειτουργεί αποκλειστικά αποτρεπτικά για τις μικρότερες εργοληπτικές επιχειρήσεις που δεν διαθέτουν τους οικονομικούς πόρους να προσφύγουν κατά παράνομων ή καταχρηστικών διακηρύξεων.

Κυρώσεις αν η προσφυγή κριθεί καταχρηστική 

Επιπλέον, το σχέδιο νόμου δίνει διακριτική ευχέρεια στο δικαστήριο να επιβάλει κυρώσεις, σε περίπτωση που η αίτηση κριθεί καταχρηστική ή προδήλως αβάσιμη. Συγκεκριμένα προβλέπεται ότι επί προφανώς απαράδεκτης ή αβάσιμης αίτησης, το Δικαστήριο μπορεί να απαγγείλει τον πολλαπλασιασμό του συνολικού παράβολου στο προσήκον μέτρο και έως του 2% της εκτιμώμενης αξίας της σύμβασης, συνεκτιμώντας τη ζημία για το γενικό συμφέρον από την καθυστερημένη ανάθεση της σύμβασης χωρίς ωστόσο να προσδιορίζονται με σαφήνεια τα κριτήρια για έναν τόσο σοβαρό χαρακτηρισμό, αφήνοντας παράθυρο τιμωρητικής αντιμετώπισης.

Ταυτόχρονα, το νομοσχέδιο θεσπίζει ασφυκτικές προθεσμίες, όπως η απαίτηση κοινοποίησης της αίτησης ακύρωσης εντός μόλις δύο εργάσιμων ημερών με ρητή πρόβλεψη ότι σε αντίθετη περίπτωση αυτή απορρίπτεται ως απαράδεκτη. Παράλληλα, μειώνεται ο χρόνος για την υποβολή προδικαστικής προσφυγής από 25 σε 15 ημέρες, δυσκολεύοντας ακόμα περισσότερο τις επιχειρήσεις που δεν διαθέτουν οργανωμένες νομικές υπηρεσίες και πρέπει να εντοπίσουν εγκαίρως παρατυπίες ή «φωτογραφικούς» όρους.

Και όλα αυτά τη στιγμή που όπως είχε επισημάνει πριν μερικές ημέρες ο πρόεδρος του ΣΑΤΕ που εκπροσωπεί τις μικρομεσαίες εταιρίες, Ζαχαρίας Αθουσάκης, οι 550 εταιρίες 6ης τάξης και κάτω κινδυνεύουν με ...εξαφάνιση: «Οταν τελειώσουν τα έργα που έχουμε δεν θα έχουμε τη δυνατότητα άλλων καθώς τα προς δημοπρασία έργα μειώνονται. Ο αριθμός των έργων άνω του 1 εκ. το 2023 ήταν 1.200 ενώ το 2024 είχε πέσει στα 660. Υπάρχει μία φθίνουσα πορεία. Θέλουμε να μη γίνονται συνενώσεις έργων που δημοπρατούνται για τους μεγάλους και μόνο», είχε πει,

Επιχείρημα η επιτάχυνση – Έντονες οι αντιδράσεις

Το Υπουργείο Ανάπτυξης επικαλείται στοιχεία του πίνακα αποτελεσμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη Δικαιοσύνη (2024) και του EU Single Market Scoreboard (2023), σύμφωνα με τα οποία η Ελλάδα εμφανίζεται στις υψηλότερες θέσεις ως προς τον αριθμό υποθέσεων που εισάγονται στα διοικητικά δικαστήρια και με μέσο χρόνο 212 ημερών από τη λήξη της προθεσμίας προσφορών έως την ανάθεση. Ωστόσο, όπως σημείωσαν οι εκπρόσωποι των μικρότερων εταιριών στο πλαίσιο της τοποθέτησης εξωκοινοβουλευτικών προσώπων στην Επιτροπή, τα στατιστικά αυτά «είναι παραπλανητικά καθώς μπορεί να δημοσιεύτηκαν το 2023, αλλά αφορούν το 2020», χρονιά καθόλου αντιπροσωπευτική δεδομένων των περιορισμών της πανδημίας». Τόνισαν επίσης ότι μεγάλο μέρος των καθυστερήσεων δεν σχετίζεται με τις προσφυγές, αλλά με την ίδια τη διοικητική διαδικασία και τη βραδύτητα απονομής δικαιοσύνης.

Οι ίδιοι έκρουσαν τον κώδωνα του κινδύνου αποδυνάμωσης του ελέγχου της διοίκησης: «Οι προσφυγές δεν ωφελούν μόνον τους προσφεύγοντες, αλλά λειτουργούν και ως μηχανισμός ελέγχου για την ορθότητα των διαδικασιών που διασφαλίζουν το δημόσιο συμφέρον. Ετσι, η αποτροπή προσφυγών ενδέχεται να οδηγήσει σε αποθάρρυνση του ελέγχου νομιμότητας των διαδικασιών, κατακύρωση έργων με ελλείψεις ή παρατυπίες με μακροπρόθεσμο κόστος για το Δημόσιο καθώς έργα που ανατίθενται χωρίς νομική διαφάνεια συχνά καταλήγουν προβληματικά με καθυστερήσεις ή πρόσθετο κόστος σε βάρος του Δημοσίου», ανέφερε η νομική σύμβουλος της ΠΕΔΜΕΔΕ, Ευφροσύνη Ζηροπούλου.

Συμπλήρωσε ότι η συγκεκριμένη διάταξη καθιστά πιο δύσκολη και απαγορευτική την πρόσβαση στη δικαιοσύνη ειδικά για τις μικρές εταιρίες που δεν διαθέτουν ισχυρή οικονομική βάση δημιουργώντας ανισότητες στον ανταγωνισμό αφού η αύξηση λειτουργεί υπέρ των μεγάλων εταιριών που μπορούν να επωμιστούν πολύ πιο εύκολα το κόστος.

Η κυρία Ζηροπούλου υπογράμμισε ότι η διάταξη αντίκειται στο άρθρο 20 του Συντάγματος και στο άρθρο 6 της ΕΣΔΑ με τον κλάδο των μικρότερων εταιριών να ζητά την απόσυρση ή την ειδική τροποποίηση του άρθρου 30 ώστε το παράβολο να παραμείνει στο σημερινό επίπεδο, να καταργηθεί η ποινή απαραδέκτου αν δεν κοινοποιηθεί η αίτηση ακύρωσης εντός δύο ημερών από την έκδοση της πράξης ή έστω να παραταθεί η προθεσμία σε πέντε εργάσιμες και να απαλειφθεί ή να περιοριστεί η δυνατότητα πολλαπλασιασμού του παραβόλου με σαφή αντικειμενικά και αιτιολογημένα κριτήρια.

«Αντί να θεραπεύει παθογένειες, καθιερώνει νέες ανισότητες και περιορίζει την πρόσβαση των πολιτών και των επιχειρήσεων στη δικαιοσύνη, ανέφερε ο Φώτης Κουβουκλιώτης πρόεδρος της Πανελλήνιας Ενωσης Εργοληπτών Δημοσίων Εργων (ΠΕΣΕΔΕ). Προσέθεσε ότι «η μείωση της προθεσμίας για την άσκηση προδικαστικής προσφυγής από 25 σε 15 ημέρες στερεί τον αναγκαίο χρόνο για τον εντοπισμό κυρίως φωτογραφικών ή προβληματικών όρων στις διακηρύξεις και πλήττει ευθέως την αρχή της ισότητας και της διαφανειας».

Από την πλευρά της η Καλλιόπη Λήδα Παπαγεωργίου μέλος του Δ.Σ του Πανελλήνιου Συνδέσμου Τεχνικών Εταιριών (ΣΑΤΕ) έκανε λόγο για σοβαρά αντικίνητρα προσφυγής που μπορούν να οδηγήσουν σε επιτάχυνση κάποιων διαδικασιών ανάθεσης αλλά σίγουρα δεν οδηγούν σε καλύτερο θεσμικό πλαίσιο.

«Με τις διατάξεις επιτάχυνσης της ανάθεσης θυσιάζεται μεγάλο μέρος της νομιμότητας και της αποτελεσματικότητας γιατί περιορίζεται δραστικά ο χρόνος και η δυνατότητα προσφυγής κατά φωτογραφικών, υπερβολικών ή άσχετων όρων σε διακηρύξεις και μελέτες», ενώ «δυσχεραίνονται ουσιωδώς οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις, οι οποίες αποτελούν τη ραχοκοκκαλιά του εργοληπτικού κόσμου που συνήθως δεν διαθέτουν στελεχωμένα νομικά τμήματα».

Η κυρία Παπαγεωργίου προσέθεσε ότι το νέο τοπίο δημιουργεί αίσθημα ανασφάλειας σε κάθε καλόπιστο εργολήπτη και αναρωτήθηκε δηκτικά «γιατί να αυξηθεί στα 50.000 και όχι στα 100.000 ευρώ το παράβολο. Τότε πράγματι μπορεί να μην προσφεύγει κανείς στα δικαστήρια και να ελευθερωθούν από τον μεγάλο όγκο εργσίας που έτσι κι αλλιώς δεν μπορούν να ολοκληρώσουν στους προβλεπόμενους χρόνους», κατέληξε.

Σοβαρές ενστάσεις και από την Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή της Ελλάδας

Στη δική της έκθεση επί των ρυθμίσεων η ΟΚΕ μιλά για «υπερβολική αύξηση παραβόλου», η οποία θα λειτουργήσσει ως αντικίνητρο προσφυγής καθώς συνιστά τριπλασιασμό έως δεκαπλασιασμό του κόστους δικαστικής προστασίας.

«Οφείλουμε να θυμίσουμε ότι το παράβολο των €50.000 παλαιότερα είχε κριθεί ως αντισυνταγματικό με την ΕπΑν ΣτΕ 136/2013, που είχε εκδοθεί επί πιλοτικής δίκης», τονίζει η ΟΚΕ προειδοποιώντας ότι η ρύθμιση αυτή αντιβαίνει στην αρχή της αναλογικότητας και του σεβασμού της αρχής της πρόσβασης στη δικαιοσύνη και παραβιάζει τις δικονομικές ενωσιακές Οδηγίες περί δημοσίων συμβάσεων, οι οποίες επιτάσσουν την παροχή αποτελεσματικής δικαστικής προστασίας κατά το στάδιο που προηγείται της σύναψης μιας δημόσιας σύμβασης (έργου, υπηρεσίας, προμήθειας). «Η παραβίαση αυτής της ενωσιακής επιταγής ενδέχεται να προκαλέσει σοβαρά κωλύματα κατά την ανάθεση των δημοσίων συμβάσεων και την εκταμίευση των ενωσιακών κονδυλίων».

Ντιόγκο Ζότα: Τι προκάλεσε τον θάνατο του ίδιου και του αδερφού του - Νέα στοιχεία για το δυστύχημα

Σκάνδαλο ΟΠΕΚΕΠΕ: Η καταγγελία με τίτλο «χρυσαφένια βοσκοτόπια, ο νόμος της σιωπής», τα 12 πρόσωπα και η κόρη πολιτικού

Βίντεο-ντοκουμέντο από την επίθεση των Χούθι στο ελληνόκτητο «Magic Seas»

«Ο Αλέξανδρος δολοφονήθηκε κατά τη διάρκεια τιμωρητικού καψονιού» - Τι καταγγέλλει η οικογένεια 21χρονου που έχασε τη ζωή του σε εκπαίδευση των ΟΥΚ