To restart της Κίνας δείχνει τον δρόμο
ΕΛΙΣ ΚΙΣ
Είναι Κυριακή βράδυ και ο Ηλίας Κόλλιας είναι έτοιμος για την εβδομάδα που έρχεται. Ο Έλληνας δάσκαλος διδάσκει Ιστορία και Οικονομία στις τρεις τελευταίες τάξεις ενός ιδιωτικού κινεζικού σχολείου στο προάστιο Σανγκού της πόλης Σαοξίνγκ, στην ανατολική επαρχία Τζετζιάν. Λόγω του νέου κορoνοϊού, από τις 9 Φεβρουαρίου τα μαθήματα παραδίδονται μέσω ψηφιακής πλατφόρμας, ενώ για την ώρα δεν έχει ανακοινωθεί η επίσημη ημερομηνία επιστροφής στα «χειροπιαστά» θρανία.
Όμως, σταδιακά, κομμάτια της καθημερινότητας ξαναγυρίζουν στο εύπορο προάστιο, ενώ οι expats λαμβάνουν συνεχή ενημέρωση μέσω SMS στα αγγλικά.
«Βγαίνουμε με μάσκα και, πριν μπούμε σε εσωτερικό χώρο, μας μετρούν τη θερμοκρασία. Ο κορονοϊός έφερε και το health barcode, το οποίο συνδέεται με το έξυπνο τηλέφωνό σου και παρέχει το ιατρικό σου ιστορικό», μου εξηγεί. Ο 59χρονος Έλληνας δάσκαλος μπορεί πλέον να πάει στο σούπερ μάρκετ, να παραγγείλει φαγητό και να πάρει έναν καφέ. Τα εστιατόρια της περιοχής δεν έχουν κόσμο, μου λέει, όμως έχει τονωθεί η κυκλοφορία και τα δρομολόγια των τρένων είναι πιο πυκνά. «Τα πράγματα βελτιώθηκαν πριν ακόμα η κυβέρνηση ανακοινώσει μηδενικά νέα κρούσματα στη χώρα», σημειώνει. «Η Κίνα των 1,6 δις κατοίκων επιστρέφει από τον εφιάλτη σε τρεις μήνες. Στην αρχή υπήρξαν ολιγωρίες, όμως μετά το αντιμετώπισαν με δρακόντεια μέτρα». Η συζήτησή μας γίνεται μέσω Skype, μισή ώρα πριν ο Έλληνας πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, ανακοινώσει την απαγόρευση κυκλοφορίας, επιβεβαιώνοντας τις έντονες φήμες των τελευταίων ημερών. Η Ελλάδα εισέρχεται σε περίοδο lockdown, ενώ η Ιταλία μετράει τώρα περισσότερους νεκρούς από τον ιό από ό,τι η Κίνα.
ΟΤΑΝ ΑΡΧΙΣΑΝ ΟΛΑ
Τον Δεκέμβριο του 2019, μια σειρά δραματικών ιατρικών περιστατικών, τα οποία οι κινεζικές αρχές αρχικά περιέγραψαν ως περιπτώσεις βαρύτατης πνευμονίας, εμφανίστηκαν στη Γουχάν, πρωτεύουσα της επαρχίας Χουμπέι. Στις 9 Ιανουαρίου, οι υγειονομικές αρχές της ασιατικής χώρας ανακοίνωσαν ότι επρόκειτο για νέο στέλεχος κορονοϊού –καινούργιο «μέλος» μιας ομάδας ιών που συχνά προκαλούν λοιμώξεις του αναπνευστικού συστήματος–, το οποίο εμφανίστηκε αρχικά σε μια λαϊκή αγορά άγριων ζώων της Γουχάν.
Στις 18 Ιανουαρίου, εν μέσω της γιορτινής περιόδου του κινεζικού νέου έτους, όπου παρατηρείται και η μεγαλύτερη εσωτερική μετακίνηση της χρονιάς, ο κ. Κόλλιας επέστρεψε για λίγες μέρες στην Ελλάδα. Είχε εγκατασταθεί στην Κίνα επτά μήνες νωρίτερα, ως αποτέλεσμα, όπως λέει ο ίδιος, περιέργειας, θαυμασμού και τύχης. Μιλώντας με φίλους που είχαν παραμείνει στην Κίνα, καταλάβαινε ότι η κατάσταση στην περιοχή του ήταν δύσκολη, όχι όμως όπως στη Γουχάν, που βρισκόταν σε καθεστώς lockdown από τις 23 Ιανουαρίου. Καθώς οι πτήσεις προς την Κίνα λιγόστευαν, εκείνος ανέβηκε στο αεροπλάνο της επιστροφής στις 4 Φεβρουαρίου.
Τέθηκε αμέσως σε υποχρεωτική 14ήμερη καραντίνα και σε μια μορφή διακριτικής παρακολούθησης – τρεις φορές τον επισκέφθηκαν υγειονομικά κλιμάκια για να διαπιστώσουν ότι ήταν καλά. Στις τρεις τέσσερις μέρες της απομόνωσης, ένιωσε την ανάγκη να κάνει μια μικρή βόλτα. Φόρεσε τη μάσκα του και έφτασε στην πύλη, όπου οι φύλακες του κτιρίου τού συνέστησαν πολύ ευγενικά να γυρίσει στο διαμέρισμά του.
Μετά την καραντίνα, ο κ. Κόλλιας ακολούθησε ένα εθελοντικό lockdown. Οκτακόσια ενενήντα χιλιόμετρα από τη Γουχάν, η περιοχή στην οποία διαμένει ο Έλληνας δάσκαλος και πρώην στέλεχος στον χώρο της διαφήμισης παρουσίαζε σε γενικές γραμμές τα ίδια κρούσματα με άλλες επαρχίες – πλην του Χουμπέι. «Εδώ όλοι λειτούργησαν σαν στρατιώτες, δεν υπήρχαν παρεκκλίσεις», συνεχίζει. «Και εγώ, όταν φορούσα τη μάσκα, δεν το έκανα τόσο για προστασία, αλλά ως ένα σύμβολο αλληλεγγύης στην τοπική κοινωνία».
ΜΙΑ ΚΑΙΝΟΥΡΓΙΑ ΑΡΧΗ;
Την περασμένη Τρίτη και έπειτα από αρκετές μέρες με λευκό ιατρικό δελτίο, καταγράφηκε ένα νέο κρούσμα στη Γουχάν, ενώ μερικές εκατοντάδες καινούργια κρούσματα εμφανίστηκαν στην χώρα από ταξιδιώτες από το εξωτερικό – εξέλιξη γνωστή ως «boomerang effect». Ο κίνδυνος δεν έχει απομακρυνθεί εντελώς από την Κίνα και οι αρχές σημειώνουν ότι ο νέος κορονοϊός θα έχει τεθεί υπό έλεγχο όταν καμία επαρχία της χώρας δεν θα εμφανίζει νέα κρούσματα για δύο συνεχόμενα 14ήμερα.
«Όταν γύρισα από την Ελλάδα, η οδηγία προς τους Κινέζους ήταν να μείνουν στα χωριά τους. Σήμερα, τους προτρέπουν να γυρίσουν. Η δική μου πόλη ξαναγέμισε», παρατηρεί ο Ηλίας Κόλλιας. Οι κεντρικές οδηγίες προς τις επαρχίες της χώρας λαμβάνονται από την κυβέρνηση, όμως κάθε τοπικός άρχοντας κρίνει πότε πρέπει να τις επιβάλει. Στο προάστιο Σανγκού, τράπεζες και εταιρείες είναι σήμερα ανοιχτές, ενώ χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι παραγγελίες που καταγράφονται στη δημοφιλή ψηφιακή πλατφόρμα Taobao φτάνουν στους παραλήπτες τους ύστερα από τρεις τέσσερις μέρες. Ο χρόνος αναμονής προ κορονοϊού ήταν μία με δύο μέρες, ενώ κατά τη διάρκεια της έξαρσης του ιού, μετά από μια περίοδο αναστολής υπηρεσιών, ακολούθησαν εκ νέου παραγγελίες που έφταναν μέχρι και 15 μέρες μετά το κλικ στην οθόνη.
ΣΗΜΕΡΑ ΣΤΗ ΣΑΓΚΑΗ
Την τελευταία δεκαετία, η Νάταλι Ντεφτερέος, Νοτιοαφρικανή υπήκοος με ρίζες από την Ιθάκη, ζει στη Σαγκάη. Εδώ και λίγες μέρες η ζωή στην κινεζική μεγαλούπολη των 24 εκατ. κατοίκων μοιάζει να επανέρχεται σε ρυθμούς προ κορονοϊού. Τα εστιατόρια και τα μπαρ είναι ανοιχτά, οι δρόμοι έχουν κόσμο, η χρήση μάσκας είναι υποχρεωτική σε κλειστούς χώρους, όπως και ο έλεγχος θερμοκρασίας του σώματος. Η κ. Ντεφτερέος μπορεί πλέον να βγει από το διαμέρισμά της και να πάει για καφέ. Πώς βιώνει την επιστροφή στην κανονικότητα; «Η ζωή μου άλλαξε εντελώς με την κρίση», μου λέει καθώς μιλάμε στις κάμερες των υπολογιστών μας. «Παρέμεινα ψύχραιμη όμως, γιατί η κυβέρνηση είχε τον έλεγχο της κατάστασης».
Στις αρχές Φεβρουαρίου, η κ. Ντεφτερέος, πρώην στέλεχος πολυεθνικής και νυν στιλίστρια στον χώρο της μόδας, ταξίδεψε στην Καμπότζη για επαγγελματικούς λόγους. Επιστρέφοντας στη Σαγκάη, εισήλθε στην υποχρεωτική 14ήμερη καραντίνα. Συγχρόνως, είδε όλα τα επαγγελματικά της πρότζεκτ να ακυρώνονται το ένα μετά το άλλο και αναγκάστηκε να μετακομίσει. Στη διάρκεια της κρίσης, αποφάσισε να αλλάξει για τρίτη φορά επαγγελματική κατεύθυνση και σήμερα συνεργάζεται με μια start-up.
«Ακούμε πολλά για την Κίνα, σε σχέση με την ευθύνη που φέρει», σημειώνει. «Θα πω όμως ότι η κυβέρνηση ανταποκρίθηκε, όπως και ο πληθυσμός. Όλα πέρασαν σχετικά γρήγορα, και αυτό είναι κάτι που αξίζει τον θαυμασμό». Όμως, η κρίση οδήγησε πολλές επιχειρήσεις σε πτώχευση, σε κλάδους όπως η βιομηχανία της μόδας και το λιανικό εμπόριο. «Πολλοί έχασαν τις δουλειές τους, κάποιοι άλλαξαν επαγγελματικό χώρο και βρίσκουν καινούργιους τρόπους για να βγάλουν χρήματα. Για μένα, υπάρχει παντού αυτή τη στιγμή η αίσθηση της ησυχίας», μου λέει.
Η «ΕΠΙΤΥΧΙΑ» ΤΗΣ ΓΟΥΧΑΝ
Σύμφωνα με το κρατικό πρακτορείο ειδήσεων Xihuan (Νέα Κίνα), τα εργοστάσια της χώρας επιστρέφουν σταδιακά στην παραγωγή. Οι κινεζικές εξαγωγές, που αντιστοιχούν στο 20% της οικονομίας, έχουν δεχτεί ισχυρό πλήγμα. Τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο μειώθηκαν κατά 17,2%, ποσοστό που αναμένεται να αυξηθεί, καθώς η πανδημία χτυπάει τώρα χώρες που εισάγουν κινεζικά προϊόντα.
Ύστερα από δύο μήνες απομόνωσης, η Γουχάν ανοίγει ξανά τις πόρτες της και ο γενικός διευθυντής του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, Τέντρος Αντανόμ Γκεμπρεγέσους, χαρακτηρίζει την περίπτωσή της μια «επιτυχία». Η βιομηχανική παραγωγή έχει επανέλθει σχεδόν κατά το ήμισυ, τα χωριά επιστρέφουν στην αγροτική δραστηριότητα και σιγά σιγά ένα μέλος από κάθε οικογένεια μπορεί για δύο ώρες να βγει για να ψωνίσει προμήθειες, έχοντας μαζί του μια υπεύθυνη δήλωση και τον ψηφιακό κωδικό του υγείας.
Παράλληλα, όμως, τα ερωτήματα για την επόμενη μέρα της πανδημίας παραμένουν και αισθήματα όπως η ελπίδα, η επιφυλακτικότητα και ο φόβος εναλλάσσονται παγκοσμίως. Για την ώρα, ο Ηλίας Κόλλιας δεν νιώθει έτοιμος να καλέσει κάποιον φίλο στο σπίτι. «Το αίσθημα είναι “ας περιμένουμε λίγο ακόμα”», λέει. Στο μεταξύ, δεν μετανιώνει που γύρισε εν μέσω κρίσης στη χώρα που τον φιλοξενεί. «Είχα τις πληροφορίες που χρειαζόμουν, είχα εμπιστοσύνη ότι ήξεραν τι κάνουν και είχα προετοιμαστεί», λέει καθώς κλείνουμε την κουβέντα μας. «Το μήνυμα προς την Ελλάδα είναι ότι, εάν αυτή τη φορά υιοθετήσουμε το “made in China” με πειθαρχία και αντίληψη του τι συμβαίνει, σε τρεις τέσσερις μήνες η χώρα θα βγει από αυτό χωρίς να έχει υποστεί ανεπανόρθωτη ζημιά. Δεν πρόκειται για έναν μαραθώνιο, αλλά για πολλούς μαζί. Και σίγουρα δεν πρόκειται για ένα σπριντ».
Ο Έλληνας δάσκαλος πλέον βγαίνει για μια βόλτα στη γειτονιά του, στην πύλη του συγκροτήματός του υπάρχει μόνο ένας φρουρός –αντί για τους έξι επτά μέχρι πριν από λίγες μέρες–, ενώ στην είσοδο του τοπικού mall δεν υπάρχει ιατρικό προσωπικό για να μετρήσει τη θερμοκρασία των επισκεπτών. Σε ένα κοντινό Starbucks το προσωπικό σερβίρει πελάτες take-away, αλλά και λίγους που κάθονται σε τραπέζια. Την ίδια στιγμή στη Σαγκάη, η Νάταλι Ντεφτερέος γιορτάζει τα 42α της γενέθλια. Φέτος, είναι όλα διαφορετικά. «Νιώθω ευγνωμοσύνη για το γεγονός ότι βρέθηκα σε μια καλή κατάσταση, τώρα που ο όλος κόσμος βρίσκεται σε τόσο μεγάλη δυσκολία και τόσο πολλοί άνθρωποι προσπαθούν να επιβιώσουν. Όμως συγχρόνως δίνεται χρόνος σε πολλούς από εμάς να κάνουμε μια επανεκκίνηση. Όλο αυτό έχει δημιουργήσει ένα τεράστιο χάος, αλλά στο τέλος είναι κάτι που θα αξίζει να γιορτάσουμε».
